Οι ασθενείς με αρθρίτιδα συχνά διαμαρτύρονται πως η μεταβολή του καιρού αυξάνει την ένταση του πόνου τους. Έχουμε όλοι ακούσει από γνωστούς ή συγγενείς μας ότι όταν έχουν έξαρση πόνου σε ένα αρθριτικό γόνατο για παράδειγμα, σημαίνει ότι θα αλλάξει ο καιρός ή ότι θα βρέξει. Η πεποίθηση αυτή είναι τόσο διαδεδομένη από παλιά που έχει καθιερωθεί πλέον σαν πραγματικότητα. Πολλοί γιατροί ακούν από τους ασθενείς τους ότι έχουν δυσκαμψία ή πόνο πριν, κατά τη διάρκεια ή και μετά από αλλαγή θερμοκρασίας, βαρομετρικής πίεσης ή υγρασίας. Παρ’ όλα αυτά οι έρευνες δεν έχουν καταφέρει απόλυτα να υποστηρίξουν την θεωρία αυτή και παρουσιάζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα.
FΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ: Σε μία μελέτη που διεξήχθη στην Ισπανία, διερευνήθηκαν 245 άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα και βρέθηκε ότι ασθενείς ηλικίας 50-65 ετών είχαν 16% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κρίση με χαμηλότερες μέσες τιμές θερμοκρασίας (Abasolo et al, 2012 Elsevier Espana). Σε μία άλλη έρευνα που συμπεριλάμβανε 200 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος, μέσης ηλικίας 60 ετών από διάφορες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών, λήφθηκαν στοιχεία για τον πόνο σε διάστημα 3 μηνών καθώς και πληροφορίες για θερμοκρασία, βαρομετρική πίεση, σημείο δρόσου, βροχόπτωση και σχετική υγρασία από σταθμούς κοντά στην περιοχή που έμενε κάθε συμμετέχοντας. Τα δεδομένα έδειξαν ότι η δριμύτητα του πόνου επηρεάζεται μέτρια από τον καιρό καθώς και ότι η πτώση της θερμοκρασίας και η αλλαγή της βαρομετρικής πίεσης σχετίζονται με μεγαλύτερο πόνο (McAlindon et al, The American Journal of Medicine, 2007). Επιπρόσθετα, οι Guedj και Weinberger (Annals of the Rheumatic Diseases,1990), σε 62 συνολικά ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, οστεοαρθρίτιδα και ινομυαλγία έδειξαν ότι στην πλειοψηφία η αλλαγή του καιρού (θερμοκρασία, βροχή και βαρομετρική πίεση) αυξάνει τα αρθριτικά συμπτώματα με τις γυναίκες πιο ευαίσθητες. Τέλος, το 1995 ο Robert Newlin Jamison και οι συνεργάτες του σε μία μελέτη που δημοσίευσαν στο περιοδικό Pain συλλέξανε πληροφορίες από 558 ασθενείς με χρόνιο πόνο που ζούσαν σε 4 πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών (San Diego, Nashville, Worcester, Boston). Περίπου τα 2/3 των ασθενών ανέφεραν ότι ο καιρός φαίνεται να επηρεάζει τον πόνο τους και οι περισσότεροι αισθάνονταν την αλλαγή στον πόνο πριν μεταβληθεί ο καιρός, αλλά δεν υποστηρίχθηκε το γεγονός ότι το ψυχρότερο κλίμα επιδεινώνει τον πόνο, καθώς αυτοί που έμεναν στο San Diego που έχει θερμότερο κλίμα ανέφεραν μεγαλύτερη ευαισθησία στην αλλαγή του καιρού. Πιστεύουν λοιπόν οι ερευνητές ότι ο πόνος επηρεάζεται περισσότερο από τις αλλαγές μέσα στο μικροκλίμα μιας περιοχής και όχι τόσο από το κρύο ή τη βροχή και πως ο άνθρωπος μετά από κάποιο διάστημα προσαρμόζεται στο κλίμα της περιοχής που ζει.
FΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ: Μία ανασκόπηση μελετών σχετικά με τις καιρικές μεταβολές και την βαρύτητα του πόνου στην Ρευματοειδή Αρθρίτιδα (ΡΑ) των Smedslund και Hagen (Euro J Pain, 2011) έδειξε ότι η συσχέτιση του πόνου με θερμοκρασία, υγρασία και ατμοσφαιρική πίεση είναι σχεδόν μηδενική και μόνο σε 2 μελέτες σε λιγότερο από 25% ασθενών με ΡΑ επηρεάζεται ο πόνος. Σε μία σύγχρονη έρευνα, 712 άτομα περίπου 73 ετών που έμεναν σε 6 διαφορετικά κράτη της Ευρώπης με διαφορετικό κλίμα ανέφεραν σε ποσοστό 67% ότι ο καιρός επηρεάζει τον πόνο στις αρθρώσεις τους, αλλά η πλειοψηφία αυτών ήταν άτομα που εμφάνιζαν περισσότερο άγχος και διάφορες μορφές κατάθλιψης. Επίσης το 77% αυτών κατοικούσαν σε ζεστό και ξηρό κλίμα και όχι σε υγρό ή κρύο όπως ευρύτερα είναι πιστευτό. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει μία ψυχοσωματική προέκταση σε όλη αυτή την αντίληψη για τη σχέση μεταξύ καιρού-πόνου. Επίσης, 2 ακόμα μελέτες, η μία ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα (van de Laar et al, Clinical Rheumatology, 1992) και η άλλη ασθενών με οστεοαρθρίτιδα (Wilder et al, Rheumatology, 2003), απέτυχαν να δείξουν συσχέτιση μεταξύ καιρικών συνθηκών και πόνου.
FΠΙΘΑΝΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ: Υπάρχουν επιστήμονες που υποστηρίζουν ωστόσο ότι υπάρχουν πιθανοί μηχανισμοί για το πώς επιδρά ο καιρός στον πόνο. Η επικρατέστερη θεωρία είναι πως κυριότερος παράγοντας είναι η βαρομετρική πίεση, η οποία είναι το βάρος της ατμόσφαιρας που μας περιβάλλει. Αν φανταστούμε τους ιστούς γύρω από τις αρθρώσεις μας σαν ένα «μπαλόνι» , η υψηλή βαρομετρική πίεση (όταν έχει καλό καιρό) που δέχεται εξωτερικά το σώμα μας εμποδίζει τους ιστούς στο εσωτερικό του σώματος από το να διαστέλλονται. Όταν πέφτει όμως η βαρομετρική πίεση (πριν από επερχόμενη κακοκαιρία), η χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση δεν πιέζει τόσο το σώμα, άρα οι ιστοί που ήδη φλεγμαίνουν όταν έχουμε αρθρίτιδα διαστέλλονται και πιέζουν περισσότερο τις αρθρώσεις και τις νευρικές απολήξεις γύρω από αυτές, προκαλώντας πόνο.
FΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ, οι μελέτες μέχρι σήμερα παρουσιάζουν αντιφατικά αποτελέσματα. Η σχέση μεταξύ καιρού και πόνου παραμένει υποθετική καθώς σε πολλές έρευνες υπάρχουν άνθρωποι που δηλώνουν ότι δεν επηρεάζονται από τον καιρό και εφόσον ο πόνος είναι υποκειμενικό σύμπτωμα, είναι δύσκολο να καθοριστεί η αξιοπιστία των ερευνών. Ωστόσο αν ληφθεί υπόψη ότι υπάρχουν ενδείξεις πως σε κάποιους ανθρώπους παίζει ρόλο η μεταβολή του καιρού και σίγουρα κάποιοι ασθενείς αντιδρούν διαφορετικά από ότι άλλοι, καθώς και οι μαρτυρίες τόσων ανθρώπων για το θέμα αυτό από την αρχαιότητα, αξίζει να εκπονηθούν νέες πιο σωστά σχεδιασμένες, εμπεριστατωμένες και αξιόπιστες μελέτες που θα λάβουν υπόψη και τις μικρές μεταβολές των καιρικών συνθηκών στο μικροκλίμα κάθε περιοχής και θα προσπαθήσουν να αναδείξουν πιθανούς μηχανισμούς.
Ζαφειράτου Ιουλία,
Φυσικοθεραπεύτρια, Cert MDT |