Η ακράτεια ούρων είναι η ακούσια απώλεια ούρων σε ακατάλληλη χρονική στιγμή που μπορεί να συμβαίνει και σε δημόσια μέρη. Μπορεί να προκαλεί κοινωνικά προβλήματα στον πάσχοντα καθώς έχει να αντιμετωπίσει οσμές, ερεθισμούς δέρματος και βρεγμένα ρούχα και να τον οδηγήσει σε απομόνωση, αλλά και προβλήματα υγείας (δερματίτιδες, λοιμώξεις). Δεν είναι ασθένεια αλλά ένα σύμπτωμα πολλών διαταραχών του ουροποιητικού συστήματος.
Συχνότητα: Ο καθηγητής Ralph Benson του Πανεπιστημίου του Oregon υπολόγισε ότι τουλάχιστον 50% των Καυκάσιων γυναικών υποφέρουν από ακράτεια κάποια στιγμή της ζωής τους και το 20% όλων των γυναικολογικών χειρουργείων αφορούν αυτό το πρόβλημα. Είναι πολύ συχνή σε ηλικιωμένους αλλά αφορά όλες τις ηλικίες, με τις γυναίκες να έχουν διπλάσιες πιθανότητες εμφάνισης από τους άντρες. Περίπου 4 στις 100 ενήλικες γυναίκες έχουν ακράτεια. 10 εκατομμύρια στις ΗΠΑ, 3 εκατομμύρια στη Μ. Βρετανία και περίπου 200.000 στην Ελλάδα, με τον αριθμό να είναι ακόμα μεγαλύτερος αν υπολογιστεί και το ποσοστό που λόγω ντροπής δεν αναφέρει το πρόβλημα.
Ποιοι έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν ακράτεια;
- Αθλητές λόγω δονήσεων και προσγείωσης από άλματα
- Γυναίκες μετά από εγκυμοσύνη ή γυναικολογικά χειρουργεία
- Πολύτοκες μητέρες (4 παιδιά και άνω)
- Διαβητικοί
- Άτομα με επανεμφανιζόμενη ουρολοίμωξη
- Γυναίκες μετά από εμμηνόπαυση
- Άτομα με δυσκοιλιότητα ή χρόνιο βήχα
- Παχύσαρκοι
- Ασθενείς με γεροντική άνοια ή νευρολογικά προβλήματα (Εγκεφαλικό επεισόδιο, Σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Parkinson)
Είδη ακράτειας ούρων:
- Ακράτεια από προσπάθεια (stress incontinence): Είναι η πιο συχνή μορφή. Συμβαίνει κατά την διάρκεια σωματικής προσπάθειας όπως με τον βήχα, το φτέρνισμα, την άρση βάρους, το γέλιο, το περπάτημα ή τα άλματα. Η αύξηση της ενδοκοιλιακής πίεσης που προκύπτει από αυτές τις δραστηριότητες οδηγεί σε διαρροή όταν οι μύες του πυελικού εδάφους είναι αδύναμοι και δεν υποστηρίζουν την κύστη και την ουρήθρα. Μπορεί επίσης ο σφιγκτήρας της ουρήθρας να μην λειτουργεί σωστά από μόνος του λόγω τοκετού ή χειρουργικού τραύματος ή και στην εμμηνόπαυση λόγω μειωμένων επιπέδων οιστρογόνων.
- Επιτακτική ακράτεια (urge incontinence): Ξαφνικά η γυναίκα νιώθει μία έντονη επιθυμία για ούρηση, συνήθως χωρίς ιδιαίτερο λόγο, αλλά δεν προλαβαίνει να φτάσει στην τουαλέτα και προκύπτει διαρροή. Εδώ γίνονται ανεξέλεγκτες έντονες συσπάσεις της κύστης, η οποία ονομάζεται υπερδραστήρια κύστη από μόλυνση ή νευρολογικά αίτια. Μπορεί να υπάρχει ή όχι αδυναμία του πυελικού εδάφους ή σπασμός / τάση αυτού.
- Από υπερπλήρωση (overflow incontinence): Η κύστη είναι μόνιμα γεμάτη ούρα, αδυνατεί να αδειάσει λόγω κάποιας απόφραξης και παρ’ όλα αυτά υπάρχει διαρροή όταν η ποσότητα ούρων ξεπεράσει το όριο που αδειάζει η κύστη. Είναι σπάνιο στις γυναίκες και πιο συχνό στους άνδρες μετά από χειρουργεία, υπερπλασία προστάτη, στένωση ουρήθρας, διαβήτη ή νευρολογικά προβλήματα.
- Μικτού τύπου (mixed incontinence): Συνύπαρξη συνήθως της ακράτειας από προσπάθεια και της επιτακτικής.
Στην εικόνα 1 βλέπετε τα είδη της ακράτειας.
ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ
Η φυσικοθεραπεία μπορεί να δώσει λύση σε 3 είδη ακράτειας: την επιτακτική, την ακράτεια από προσπάθεια και την μικτή. Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει πρόγραμμα αποκατάστασης του πυελικού εδάφους με ασκήσεις και biofeedback, καθώς η κακή φυσική κατάσταση αυτών των μυών ευθύνεται για επεισόδια ακράτειας.
Το πυελικό έδαφος είναι το μυϊκό σύστημα που βρίσκεται εσωτερικά στη βάση της λεκάνης. Η λεκάνη είναι σαν ένα οστικό μπολ του οποίου ο πάτος λείπει και τον σχηματίζουν αυτοί οι μύες που είναι σαν δίχτυ ή σαν αιώρα και καλύπτουν το κενό ανάμεσα στον κόκκυγα και το ηβικό οστό. Οι μύες αυτοί στηρίζουν την κύστη, την μήτρα και το έντερο, ελέγχουν τους σφικτήρες που είναι γύρω από τις 3 οπές που το διαπερνούν (ουρήθρας, τραχήλου, πρωκτού) και ενισχύουν την σεξουαλική λειτουργία.
Μπορείτε να δείτε την θέση και το σχήμα του πυελικού εδάφους στην εικόνα 2.
Οι μύες του πυελικού εδάφους αντιδρούν όπως όλοι οι μύες του ανθρώπινου σώματος και επομένως με ένα κατάλληλο πρόγραμμα άσκησης εκπαιδεύονται και ενδυναμώνονται. Ο φυσικοθεραπευτής διδάσκει στην ασθενή πώς να βρει τους σωστούς μύες και πώς να τους χρησιμοποιήσει σωστά. Ένα συχνό λάθος είναι ότι οι ασθενείς χρησιμοποιούν λάθος μύες όπως της κοιλιάς, τους μηρούς ή τους γλουτούς ή μπορεί να κάνουν πολύ έντονα τις ασκήσεις και να οδηγηθούν σε κόπωση και επιδείνωση των συμπτωμάτων. Οι ασκήσεις γίνονται με διάφορους τρόπους και χρησιμοποιούνται διαφορετικές αρχικές θέσεις ανάλογα με την αξιολόγηση και την αντοχή της ασθενούς. Συνήθως γίνονται περίπου 3 σετ την ημέρα και θα πρέπει να εκτελούνται για τουλάχιστον 3-4 μήνες μέχρι να αποδώσουν αποτελέσματα.
Στην εικόνα 3 φαίνονται τα αποτελέσματα της άσκησης των μυών του πυελικού εδάφους.
Αν η εκπαίδευση είναι δύσκολη και ανάλογα με τη βαρύτητα του προβλήματος, μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος του biofeedback, η οποία χρησιμοποιεί μία ηλεκτρονική συσκευή που βοηθά τον ασθενή να αναγνωρίσει τους μύες που πρέπει να εξασκήσει, καθώς οι μύες αυτοί δεν είναι ορατοί και πολλοί ασθενείς δεν ξέρουν πραγματικά που πρέπει να «σφίξουν». Συστήνεται για θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια, της επιτακτικής αλλά και της μικτής. Η μέθοδος περιλαμβάνει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και κάποιον επιπρόσθετο ηλεκτρονικό εξοπλισμό που βοηθούν την ασθενή να καταλάβει πότε συσπώνται οι πυελικοί μύες. Γίνεται ένα καθοδηγούμενο πρόγραμμα σύσπασης και χαλάρωσης των μυών και η ασκούμενη με τον φυσικοθεραπευτή παρακολουθούν τα αποτελέσματα στην οθόνη. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται αντιληπτό αν η ασθενής έχει αδύναμους μύες πυελικού εδάφους, αν δεν καταβάλει την απαιτούμενη δύναμη για σύσπαση ,αν κουράζει υπερβολικά τους μύες ή αν δεν μπορεί να τους χαλαρώσει αρκετά και επιτυγχάνεται σταδιακή επανεκπαίδευση και ενδυνάμωση των μυών. Εκτελούνται εβδομαδιαίες συνεδρίες που ακολουθούνται από πρόγραμμα άσκησης στο σπίτι. Μελέτες στη χρήση του biofeedback σε συνδυασμό με πρόγραμμα άσκησης στο σπίτι έδειξαν ένα ποσοστό 54-87% βελτίωσης της ακράτειας. |